Μέλι

Το πιο φυσικό προϊόν που μπορεί να φανταστεί κανείς είναι το μέλι. Η μέλισσα ακολουθώντας το πρωτόγονο ένστικτό της, αναζητά καθημερινά (αν βέβαια το επιτρέπουν οι καιρικές συνθήκες) μελιτοπαραγωγικές πηγές. Επιστρέφοντας η συλλέκτρια στην κυψέλη, απ’ το κοπιαστικό ταξίδι τρυγητού, τότε ξεκινάει η μαγική διαδικασία μεταποίησης των φυτικών εκκριμάτων σε μια ζωτική ουσία για την μέλισσα, αλλά και για τον άνθρωπο, το μέλι. Αξίζει να σημειωθεί ότι η μέλισσα είναι το μόνο ζώο στη φύση μετά τον άνθρωπο που επεξεργάζεται και μεταποιεί την τροφή της.

Οι μέλισσες παράγουν το μέλι από νέκταρ και μελιτώματα που μαζεύουν από τα ζωντανά μέρη των φυτών και από εκκρίσεις μυζητικών μικροοργανισμών και εντόμων.

Το ανθικό νέκταρ  είναι ένα υδατώδες διάλυμα λίγο-πολύ συμπυκνωμένο, οι ζάχαρές του αντιπροσωπεύουν το 20-40%. Το διάλυμα αυτό παράγεται από τους νεκταρογόνους ιστούς, στην καρδιά του άνθους.

Το μελίτωμα παράγεται  από μικροοργανισμούς (μύκητες) και έντομα που εκμυζούν χυμούς, από τον τρίτο χιτώνα που συγκρατεί το φλοιό του δέντρου και σε κάποιες περιπτώσεις από τους άγουρους τρυφερούς καρπούς τους (όπως της βελανιδιάς). Απορροφάται από τα παράσιτα, περνάει στο πεπτικό τους σύστημα όπου σχηματίζεται το μελίτωμα και αυτά απορροφούν την απαραίτητη ποσότητα προς θρέψη τους (περίπου το 10% σε ζάχαρα) και εκκρίνουν το περίσσευμα σε μορφή σταγονιδίων μελιτώματος.

Οι συλλέκτριες αραιώνουν με το σάλιο τους το νέκταρ ή το μελίτωμα κατά την διάρκεια της συλλογής και το μεταφέρουν στην κυψέλη. Εκεί το μοιράζουν οι συλλέκτριες στις εργάτριες (διαδικασία της τροφάλλαξης) όπου προστίθεται και πάλι σάλιο, με αποτέλεσμα να παρέχονται (μέσω του σάλιου) στο διάλυμα ένζυμα που μεταβάλλουν το ζάχαρο. Το υγρό αυτό θα τοποθετηθεί σε κελιά της κηρήθρας με περιεκτικότητα νερού πάνω από 50%. Κατόπιν τούτου οι εργάτριες, προκειμένου το μέλι να αφυδατωθεί το αναμασούν πολλές φορές και το απλώνουν με την γλώσσα τους σε λεπτή στρώση μέσα στη ξηρή ατμόσφαιρα της κυψέλης. Όταν η συγκέντρωση σε ζάχαρες φτάσει 40-50% το εναποθέτουν στα κελιά για ωρίμανση. Από αυτή τη στιγμή αναλαμβάνουν οι εργάτριες εξαερισμού, προκαλώντας την απαγωγή της περιττής υγρασίας με ένα ρεύμα αέρος από έξω (θερμαινόμενο από την αποικία στους 30+ °C). Ανάλογα με τις συνθήκες εξωτερικού περιβάλλοντος, χρειάζονται δύο με πέντε μέρες για να φτάσει η υγρασία μεταξύ 17% και 22%, όπου και το σφραγίζουν με ένα ‘’ λέπι’’ από κερί για προστασία.

Οι πολυάριθμες ποικιλίες μελιού περιέχουν σχεδόν το ίδιο ποσοστό σακχάρων, που αντιπροσωπεύουν το 75-80% του βάρους του μελιού. Το νέκταρ ή το μελίτωμα που συλλέγεται στην κυψέλη, είναι πλούσιο σε σακχαρόζη και κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας του από τις εργάτριες εμπλουτίζεται μέσω του σάλιου τους με ένα μεγάλο αριθμό ενζύμων, εκ των οποίων και η ιμβερτάση που θα βοηθήσει στη διάσπασή της σε: φρουκτόζη +/- 35%, γλυκόζη+/- 32%, Μαλτόζη +/- 4% και σακχαρόζη +/- 2%.

Εδώ και πολλά χρόνια ο άνθρωπος έχει καταλάβει ότι το ζώο αυτό που εξασφαλίζει από μόνο του το 80% της επικονίασης με γύρη του πλανήτη, είναι επίσης και ένας πολύτιμος σύμμαχος για την καλή υγεία του ανθρώπινου οργανισμού.

Οι φιλόσοφοι Δημόκριτος, Πυθαγόρας και Ζήνων, που έζησαν μέχρι μια προχωρημένη ηλικία, βεβαίωναν ότι αυτή η εξαιρετική μακροζωία οφειλόταν στην καθημερινή κατανάλωση μελιού και άλλων προϊόντων της κυψέλης. Αλλά και ο Ιπποκράτης «ο πνευματικός πατέρας» της ιατρικής, θεωρούσε το μέλι ως τονωτικό της όρασης και των σεξουαλικών οργάνων, ένα φάρμακο για τους πόνους των αυτιών και ένα αποτελεσματικό επουλωτικό για κάθε είδους πληγή. Το σύστηνε επίσης για παθήσεις του λαιμού και του στήθους, μια από τις μοναδικές ιδιότητες που η σύγχρονη ιατρική αναγνωρίζει μέχρι και σήμερα.

Το μέλι είναι ένα τρόφιμο γεμάτο ενέργεια αφού 100 γρ. από αυτό δίνουν 310 θερμίδες και τα ιμβερτοποιημένα του ζάχαρα αφομοιώνονται άμεσα και εύκολα από τον οργανισμό μας. Οπλίζει το ανοσοποιητικό μας σύστημα με τις αντιβακτηριακές, αντιφλεγμονώδης και αντιοξειδωτικές του ιδιότητες ανάμεσα στις οποίες είναι και η παρασκευή ελεύθερων ριζών (  Το ανθρώπινο σώμα παράγει τις ελεύθερες ρίζες στη διαδικασία των κυτταρικών αντιδράσεων. Παραδείγματος χάριν, το ήπαρ παράγει και χρησιμοποιεί τις ελεύθερες ρίζες στις φάσεις της αποτοξίνωσης, ενώ τα λευκά αιμοσφαίρια μέσω των ελευθέρων ριζών καταστρέφουν βακτήρια, ιούς και οδηγούν σε απόπτωση τα κύτταρα που έχουν υποστεί ανεπανόρθωτες βλάβες). Επίσης βελτιώνει την συγκράτηση του ασβεστίου και του μαγνησίου, καθώς και την περιεκτικότητα του αίματος με αιμογλομπίνη (Υπεύθυνη για την δέσμευση και μεταφορά του οξυγόνου από τους πνεύμονες στο υπόλοιπο σώμα μας μέσω του αίματος). Εξαιτίας της υψηλής περιεκτικότητάς του σε φρουκτόζη, το μέλι δρα ως ήπιο καθαρτικό, ανοίγει την όρεξη και προστατεύει τα τοιχώματα του στομάχου. Είναι ένα άριστο καρδιοτονωτικό χάρη στην γλυκουτίλη (που παράγεται από τη μέλισσα και περιέχεται στο μέλι), που ο καρδιακός μυς χρησιμοποιεί όσο καλύτερα γίνεται τα γλυκίδια που δέχεται. Η ακετυλοχολίνη που περιέχεται στο μέλι, επιτρέπει να βραδύνει και να ισορροπήσει ο καρδιακός ρυθμός, γεγονός που ευνοεί την μείωση της αρτηριακής πίεσης και εξασφαλίζει καλύτερη κυκλοφορία του αίματος στις στεφανιαίες αρτηρίες.

Ορισμένα μέλια είναι ιδιαίτερα πλούσια σε σίδηρο (κυρίως τα σκουρόχρωμα), απαραίτητο ιχνοστοιχείο για την καταπολέμηση της αναιμίας, αλλά το πιο σημαντικό σ’ αυτή την περίπτωση είναι η ικανότητα να αφομοιωθεί ο σίδηρος και αυτό ευνοείται από ένζυμα που προέρχονται από το σάλιο της μέλισσας. Το ίδιο ισχύει και για το κοβάλτιο, που περιέχεται στη σύνθεση της βιταμίνης Β12, που είναι απαραίτητη για την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων από τον μυελό των οστών.

Το μέλι καταπολεμά τις δυσπεψίες, χάρη στη λακτουλόζη που ευνοεί την ανάπτυξη των μπιφιντοβακτηρίων, απαραίτητα για την πεπτική και γενική ανοσοποίηση συμβάλλοντας στη διατήρηση μιας υγειούς εντερικής χλωρίδας. Παίζει επίσης ένα σημαντικό ρόλο καταστρέφοντας ή σταματώντας τον πολλαπλασιασμό βακτηρίων, κυρίως ορισμένων κολοβακίλλων ή σαλμονελών. Ακόμα βοηθά στην καταπολέμηση μιας σειράς από ασθένειες όπως, ιγμορίτιδες, φαρυγγίτιδες, ρινίτιδες, λαρυγγίτιδες, ωτίτιδες, απλές ή ασθματικές βρογχίτιδες και τον ξηρό ή μη βήχα.